• większa czcionka
  • mniejsza czcionka
  • zmiana kontrastu
Menu

Projektowanie uniwersalne

Założenia ogólne

Serwisy internetowe należy projektować tak, by były w możliwie największym stopniu dostępne dla wszystkich użytkowników internetu. Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz starsze mają trudności w swobodnej nawigacji po stronie i dotarciu do interesujących je treści. Należy więc mieć na uwadze ograniczenia różnych grup osób już na etapie projektowania witryny. Każdy twórca chciałby, by tworzone przez niego treści cyfrowe docierały do jak największej rzeszy internautów, bo taka jest idea globalnej sieci. Zbudowanie w pełni dostępnego serwisu jest możliwe, jeśli będziemy pamiętać o pewnych zasadach. Z pomocą przychodzi tutaj dokument WCAG 2.1 ( Web Content Accessibility Guidelines) w tłumaczeniu na język polski to wytyczne dotyczące ułatwień w dostępie do treści publikowanych w internecie. Dokument zawiera wskazówki jak projektować i budować serwisy internetowe dostępne dla wszystkich. We WCAG 2.1 szczególnie ważna jest dostępność informacji dla osób z niepełnosprawnościami ale doświadczenia pokazują, że dostępność jest ważna z uwagi na wszystkich internautów. Wytyczne w zakresie tworzenia dostępnych stron internetowych można sprowadzić do 26 praktycznych wskazówek, aby tworzony serwis był w pełni dostępny.

Praktyczne rady dla programistów i redaktorów

1. Wszystkie elementy graficzne powinny mieć zwięzły tekst alternatywny opisujący co znajduje się na grafice lub jeśli grafika jest odnośnikiem to dokąd prowadzi ten odnośnik.
2. Należy unikać animowanych elementów, poruszających się tekstów, ponieważ rozpraszają one wszystkich użytkowników, nie tylko niepełnosprawnych. Niektóre, szczególnie agresywnie i szybko animowane grafiki mogą stanowić zagrożenie dla osób cierpiących na padaczkę fotogenną.
3. Wszystkie pliki audio powinny być uzupełnione o transkrypcję tekstową. Odtwarzacze tych plików zamieszczone na stronie powinny dać się obsłużyć za pomocą klawiatury i być dostępne dla osób niewidomych (posiadać opisane przyciski).
4. Wszystkie pliki wideo powinny być uzupełnione o napisy dla niesłyszących i audiodeskrypcję dla niewidomych. Odtwarzacze powinny być dostępne dla osób korzystających wyłącznie z klawiatury i niewidomych (opisane przyciski).
5. Pliki multimedialne powinny być dostępne lub udostępnione w postaci alternatywnej.

6. Pliki PDF, Word i inne popularne pliki do ściągnięcia powinny być przygotowane jako dostępne, np. pliki PDF powinny mieć strukturę, która pomaga osobom niewidomym przeglądanie takich dokumentów. Nie powinny być zamieszczane w postaci obrazu dokumentu.
7. Teksty zamieszczone w serwisie powinny być napisane w jak najprostszy sposób, tak aby dostęp do nich miały mniej wykształcone osoby a także osoby niepełnosprawne intelektualnie.
8. Teksty powinny być opublikowane w czytelny sposób – podzielone na paragrafy, listy i inne sekcje; nie justowane do prawej strony; skróty literowe powinny być rozwinięte w pierwszym wystąpieniu na każdej stronie. Tekst powinien być uzupełniony o nagłówki, aby osoby niewidome mogły sprawnie przejść do interesującej ich sekcji.
9. Nawigacja po stronie (menu) powinna być logiczna, spójna i nie zmienna w obrębie całego serwisu. Nawigacja powinna być dostępna z poziomu klawiatury.
10. Wszystkie elementy aktywne, takie jak odnośniki, banery czy pola formularza powinny mieć wyraźny wizualny fokus (zwykle w postaci ramki widocznej w trakcie nawigacji po stronie klawiszem TAB). Zaleca się wzmocnienie domyślnego fokusa, tak aby był dobrze widoczny także dla osób niedowidzących.
11. Wszystkie odnośniki powinny być unikalne i zrozumiałe, także poza kontekstem. Nie należy używać linków w postaci graficznej czy „więcej” albo „kliknij tutaj”. Odnośniki nie mogą otwierać się w nowym oknie lub zakładce przeglądarki bez ostrzeżenia.
12. Zaleca się zastosowanie usprawnienia w postaci „skip links”, czyli możliwości przejścia bezpośrednio do treści pojedynczej strony. Jest to szczególnie ważne w serwisach, które mają kilkadziesiąt linków w nawigacji/menu głównym.
13. Kontrast kolorystyczny wszystkich elementów przekazujących treść (tekstów, linków, banerów) lub funkcjonalnych musi mieć stosunek jasności tekstu do tła co najmniej 4,5 do 1, a najlepiej jeśli nie jest mniejszy niż 7 do 1.
14. Stronę powinno dać się znacząco (co najmniej 200%) powiększyć narzędziami przeglądarki. Najlepiej jeśli wówczas strona cały czas mieści się poziomo oknie przeglądarki i nie pokazuje się poziomy pasek przewijania ekranu. Powiększona strona nie może „gubić” treści.
15. Wszystkie tytuły stron muszą być unikalne i informować o treści podstrony na jakiej znajduje się użytkownik. Układ treści w tytule powinien być zbudowany wg schematu: [Tytuł podstrony] – [Nazwa Instytucji].
16. Wszystkie podstrony powinny być oparte o nagłówki. Nagłówki są podstawowym sposobem porządkowania treści na stronie.
17. Do porządkowania treści w tekstach, czy elementów nawigacji należy wykorzystywać listy nieuporządkowane i uporządkowane.
18. Język strony oraz język fragmentów obcojęzycznych powinien być określony atrybutem lang.
19. Cytaty powinny być odpowiednio wyróżnione – co najmniej cudzysłowami.
20. Kod serwisu powinien być zgodny ze standardami i nie korzystać z tabel jako elementu konstrukcyjnego strony.
21. Tabele służące do przekazania danych powinny być zbudowane w możliwie prosty sposób i posiadać nagłówki.
22. Wszystkie ramki powinny być odpowiednio zatytułowane.
23. Wszystkie skrypty i aplety powinny być dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury.
24. Formularze, w tym formularz wyszukiwarki powinny być zbudowane zgodnie ze standardami. Wszystkie pola formularzy i przyciski powinny być właściwie opisane.
25. Serwis powinien być dostępny w przeglądarkach i urządzeniach z wyłączoną obsługą CSS.
26. Zastąpienie tzw. testu Captcha (przepisanie tekstu widocznego na obrazku) innym sposobem potwierdzenia wykonania określonej operacji na danej stronie. Test Captcha jest nie do odczytania przez osoby niewidome posługujące się mówiącymi czytnikami ekranu.
 

Korzyści

Serwis zbudowany z uwzględnieniem powyższych zasad będzie w pełni dostępny dla wszystkich użytkowników. Uniwersalne projektowanie nie wymaga dodatkowych narzędzi programistycznych a jedynie świadomości i wiedzy twórców witryn na temat potrzeb różnych grup internautów w dziedzinie dostępu do treści cyfrowych. Nie musimy z niczego rezygnować - zbudowany w ten sposób serwis będzie w pełni funkcjonalny a jednocześnie efekt wizualny może być zgodny z zamierzeniami twórcy.